TMMOB: İş güvenliği mühendisinin iş güvencesi yok

İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki ve Sorumlulukları İle Eğitimleri Hakkında Yönetmelik Taslağı Üzerine TMMOB Görüşü

İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası müstakil bir yasa olarak 6331 sayı ile 20 Haziran 2012 tarihinde TBMM‘de kabul edilmiş ve 30 Haziran 2012 tarihinde Resmi Gazete‘de yayımlanmıştır. Yasada, iş güvenliği ve sağlık hizmetlerinin tüm işyerlerinde uygulanacağı belirtilmekle beraber iş güvenliği ve sağlığı kavramlarının neyi ifade ettiği açıklanmamış; yasa sistem ve kurumdan yoksun bırakılmış; hizmetin uygulama araçları piyasaya verilmiş ve en önemlisi devlet denetimi kaldırılmıştır. Bunların yanında güvenlik ve sağlık hizmeti yükümlülüğünü üstlenecek olan mühendis ve hekimlerin hak ve yetkileri düzenlenmemiş, işletme ve yetkili makam ile ilişkileri belirlenmemiştir. Somut norm uygulamasına yönelik tüm düzenlemeler de yönetmeliklere bırakılmıştır.

Tarafımıza gönderilen “İş Güvenliği Uzmanlarının Görev Yetki Sorumlulukları ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik Taslağı” somut norm uygulamasına ilişkin yönetmeliklerden biridir. Bu yönetmelik, iş güvenliği uzmanlarının görev ve yetkilerini düzenlememiş, yasanın somut norm uygulamasına ilişkin hiçbir karanlık noktayı açmamıştır. Yönetmelik daha çok, mühendisleri eğitecek eğitim kurumu, bu kurumun yetkilendirilmesi, sorumlu müdür, TTK ile ilişkileri ve eğitim kurumunun iç mimari durumuna ilişkin hükümler içermektedir. Bu yönetmelik taslağı, iş güvenliği uzmanlarının işverenle sözleşme ilişkilerini, ücretlerini, çalışanlarla ilişkilerini düzenlemiştir ve bu nedenle de yasak savmıştır. Sorunludur ve uygulamada çıkacak sorunlara hiç değinilmemiştir. Bu nedenle de bu taslak uygulama yönetmeliği niteliğinden uzaktır.

Sorumluluk Mühendise Yüklenmiştir

İş güvenliği mühendisleri, yasanın ana unsurlarından biri olmasına karşın, yönetmelik taslağında iş güvenliği hizmetini sunacak bir araç olarak ele alınmıştır. Devlet ve işverenlerin sorumluluğu hak ve yetkiden yoksun iş güvenliği mühendislerinin omuzuna yüklenmiştir. İş güvenliği uzmanları görevlerini mesleğin gerektirdiği etik ilkeler ve mesleki bağımsızlık içerisinde yürütür biçiminde olup; bu düzenlemeyi destekleyen, güvenceleyen başkaca bir uygulama normu getirilmemiştir. “Hizmet sunan kuruluşlar ile işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanları, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumludur” denilerek; iş ilişkisinin niteliği gözardı edilerek işverenin sorumluluğu iş güvenliği mühendislerine yüklenmiştir.

İş güvenliği mühendislerinin görevlendirilmesine, istihdam biçimine, eğitimine, bilgi birikimine, yetkilendirilmesine, meslek odası ile arasındaki ilişkiye dair hiç bir somut ölçüt getirilmemiştir. Görevlendirmede, işletmenin türü, büyüklüğü, işletmenin organizasyonu ve bilgi birikimi ele alınmamış; somut bir ilke belirlenmemiştir. İstihdam biçimindeki ilişkiler ele alınmamış; işçi olarak, kısmi süreli, istisna akdindeki sorumluluklar ayrı ayrı ele alınması gerekirken herkese aynı sorumluluk yüklenmiştir. Örneğin yönetici konumunda olan bir mühendis, iş güvenliği mühendisinin görevini üstlenebilir mi? Bu çalışanlarla çıkar çatışması anlamına geleceği için yöneticilere aynı zamanda iş güvenliği mühendisi görevi verilmemelidir.

İş Güvenliği Mühendisinin İş Güvencesi Yok

Bir başka sorun, iş güvenliği mühendislerinin görevine son verme hallerinin düzenlenmemiş olmasıdır. İş güvenliği mühendisinin hangi durumlarda iş akdi feshedilir? İş Kanunu‘ndaki hükümlere göre iş akdi feshedilecek bir iş güvenliği mühendisinden iş güvenliği hizmetlerini yürütmesini beklemek gerçekçi değildir. İş güvenliği mühendisinden beklenen Devletin yapması gereken denetim ise, bu hizmete uygun koruyucu hükümlerle mühendislere güvence sağlanması gereklidir.

Yönetmeliğe göre, iş kazası sonucu işyerinde ölüm veya maluliyetle sonuçlanan bir kaza meydana gelmiş ise, iş güvenliği mühendisinin belgesi 6 ay askıya alınacaktır. İhmalin tespitinde yargı kararının esas alınacağı belirtilmektedir. Bu durumda TCK‘nun 53/6 maddesi ve TMMOB Yasası gözetilmeksizin bir düzenleme yapıldığı anlaşılmaktadır.

İşyerleri Denetimsiz Bırakılmıştır.

İşyerlerinde iş sağlığı güvenliğinin sağlanmasından asıl sorumlu işverenlerdir, çalışanların iş sağlığı güvenliği önlemlerine uyması, önlemleri etkisiz hale getirmemesi, eğitimlere katılması vb. görevleri bulunmaktadır.

Devlet ise, mevzuat hazırlamanın yanında işyerlerini denetlemek ve eksiklikler olduğunda eksikliklerin giderilmesi için ceza yanında bir çok tedbiri öngörmelidir.

Mevzuatın hazırlanma süreci, tarafların görüşlerinin alınması ve içeriği konusunda tartışmalar bir yana, denetleme görevinde büyük aksaklıklar olduğu, işyerlerinin denetlenmediği açıktır. Müfettiş sayısı ve denetlenen işyeri sayısı çok düşüktür, en iyimser rakamlarda bile, işyerlerinin ancak % 5‘inin denetlendiği belirtilmektedir. Türkiye, iş kazası sayısı bakımından Avrupa‘da birinci, Dünya‘da üçüncü sıradadır.

İş kazaları sonucu ölümlerde, 2010, 2011, 2012 yıllarındaki büyük artışın da sonucu olarak, İş Sağlığı Güvenliği Kanunu TBMM‘ye sevk edilerek tepkiler azaltılmaya çalışılmıştır. Ancak hem kanun, hem de yönetmelik taslağı konunun diğer taraflarını unutmuş, iş kazalarının, meslek hastalıklarının önlenmesinde tek unsur olarak iş güvenliği uzmanlarını görmüştür.

İş kazaları yalnızca iş güvenliği uzmanlarına yüklenilerek önlenemez, kazaların önlenmesinde işverenin, devletin görev ve sorumluluklarının ihmal edilmesi, görülmemesi doğru değildir. Olayın özü buradadır, bu çözülmediği sürece problemler sürüp gidecektir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği Taslağı Üzerine TMMOB Görüşü

İş yerlerinin birçoğunda bu güne kadar bilinmeyen ve dikkate alınmayan bir konunun gündeme alınarak risk analizinin temeline inen kılavuz niteliğinde bir yönetmelik olarak mütalaa edilmiştir ve bu konudaki memnuniyetimizin bilinmesi gerekmektedir.

İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analiz Laboratuvarları Yeterlik Yönetmeliği Taslağı Üzerine TMMOB Görüşü

Bugüne kadar işyerlerinde akredite olmamış kurullarca herhangi bir esasa bağlı olmadan yapılan ölçümlerin yapılması için kurulacak laboratuvarların şartlarının belirlenmesi tarafımızdan olumlu olarak karşılanmıştır. Kurulacak laboratuvarların ticarileşerek güvenirliliğinin düşmemesi için yapılması gereken denetimlerin etkin olması gerektiğine inancımızı belirtmek isteriz.

Genel olarak bugüne kadar yapılan çalışmalarda görüşlerimizin dikkate alınmamasına rağmen kamusal görevimiz nedeniyle Yönetmelik Taslaklarına ilişkin görüşlerimiz Ek‘te ayrı ayrı verilmiştir.

Bilgilerinize sunarız.

Saygılarımızla.

N. Hakan GENÇ

Genel Sekreter

Bu yazının kalıcı bağlantısı http://insaattaisguvenligi.com/2012/10/15/tmmob-is-guvenligi-muhendisinin-is-guvencesi-yok/

Bir yanıt yazın

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.