İşe girişte ve devam eden süreçte sağlık raporlarıyla ilgili hem işçi hem de işverenlerin hak ve yükümlülüklerini bilmediğinden kaynaklanan sorunlar ortaya çıkmakta.
En çok merak edilen hususların başında ise; “İşe girişte işçilere sağlık raporu alınması gerekli midir?” ve “İşe girişte sağlık raporu alınmadan sigortalı gösterilen işçiler nedeniyle, işveren SGK’nın hastalık sigortasından yaptığı masrafları ödemek zorunda mıdır?” soruları gelmektedir.
Kısaca açıklamak gerekirse; çalışma mevzuatında geçen “İşverenler işe alacakları kişilerin bünyelerinin çalışma koşullarına uygun olup olmadığını, bir sağlık raporuyla saptamak ve raporda belirtilen hususları dikkate alarak işçiyi bünyesinin uygun olduğu işte çalıştırmakla yükümlüdürler” hükmü ilk sorumuzun yanıtıdır.
Kanunda açıkça belirtilen bu maddeler dolayısıyla; özellikle ağır ve tehlikeli işlerde işverenlerin sağlık raporu olmadan işçi çalıştırmasının, işveren ve işçi açısından maddi-manevi birçok zararı bulunmaktadır.
Bu nedenle işverenler bu konuda duyarlı olmalı, işe yeni giren tüm işçilerine sağlık raporu almalı, mevcut çalışanlarının ise sağlık raporlarının yenilenmesi konusunda hassasiyetini göstermelidir. Bunlar yapılmadığı takdirde ortaya çıkabilecek olumsuz durumlar, yükümlülüklerin yerine getirilmediğinde uygulanan cezalardan daha da ağır olabilir.
4857 sayılı İş Kanunu madde 86’ya göre verilebilecek cezalar listesinin 105/b maddesine göre; 01.01.2011 tarihi itibariyle sağlık raporu alınmadan ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılan her bir işçi için işverenlere 245 TL para cezası kesilmektedir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun aynı maddesinde ise; “Ağır ve tehlikeli işlerde çalışacak işçilerin işe girişinde veya işin devamı süresince en az yılda bir, bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı oldukları işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri, bunların bulunmadığı yerlerde sırası ile en yakın Sosyal Sigortalar Kurumu, sağlık ocağı, hükümet veya belediye hekimleri tarafından verilmiş muayene raporları olmadıkça, bu gibilerin işe alınmaları veya işte çalıştırılmaları yasaktır” denilerek işçiler için nasıl sağlık raporu alınacağına hükmedilmiştir.
İkinci sorunun yanıtı ise 5510 sayılı Yasa’nın 21. maddesinde düzenlenmiştir: “Çalışma mevzuatında sağlık raporu alınması gerektiği belirtilen işlerde, böyle bir rapora dayanılmaksızın veya eldeki rapora aykırı olarak bünyece elverişli olmadığı işte çalıştırılan sigortalının, bu işe girmeden önce var olduğu tespit edilen veya bünyece elverişli olmadığı işte çalıştırılması sonucu meydana gelen hastalığı nedeniyle, Kurum’ca sigortalıya ödenen geçici iş göremezlik ödeneği işverene ödettirilir” denilmek suretiyle Kurum’ca yapılan masrafların tümünün işverene ödettirileceği öngörülmüştür.
Sosyal Güvenlik Kurumu, 5510 sayılı Yasa’nın 21. maddesini uygulayabilmesi için aşağıdaki üç ayrı durumda ve her bir durum için belirtilen şartların birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir:
1- a) Sigortalının çalışma mevzuatına göre alınması gerekli işe giriş sağlık raporuna dayanılmaksızın işe alınması, b) Bünyece elverişli bulunmadığı işte çalıştırılması, c) Hastalığının bu işe girmeden önce var olduğunun saptanması,
2- a) Sigortalının işe giriş raporuna aykırı olarak, b) Bünyece elverişli bulunmadığı bir işte çalıştırılması, c) Hastalığının bu işe girişinden önce var olduğunun saptanması,
3- a) Çalışma mevzuatına göre alınması gerekli işe giriş sağlık raporuna dayanılmaksızın işe alınan veya eldeki rapora aykırı olarak çalıştırılan sigortalının, b) Bünyece elverişli bulunmadığı işte çalıştırılması ve bunun sonucunda hastalığın meydana geldiğinin saptanması…”
Yukarıda belirtilen üç durumda ve her durum içindeki tüm şartların birlikte gerçekleşmesi halinde, SGK tarafından yapılan tüm masraflar anılan 5510 S.K. 21. madde hükmü gereğince ilgili işverenlerden tahsil edilmektedir.
Sigortalının işyerinde yaptığı iş büro işi gibi ağır ve tehlikeli iş olmamasına karşın, işyerinin yaptığı faaliyet nedeniyle ağır ve tehlikeli işler tüzüğünde yer alması nedeniyle sağlık raporu almama muafiyetine tabi olmamaktadır.
Bu nedenle önemli olan işe alınan sigortalının yaptığı iş değil, işyerinde yapılan faaliyetin konusudur.
İşverenlerin kendileri açısından özellikle ağır ve tehlikeli işler yönetmeliğinde belirtilen iş kollarında olmak üzere işe almadan önce tüm işçileri için öngörülen formattaki sağlık raporunu ve akabinde periyodik kontrol muayenelerini yaptırmaları gerekmektedir. 5510 sayılı yasa bu uygulamayı aynen öngörmüştür.
yazan :Güler ÖZKARTAL
1 yorum
bilgi paylaşımı